کانتینر چیست؟

به‌صورت کلی، کانتینر (Container) ابزاری عالی و قابل‌اعتماد برای انتقال کالا در سیستم حمل‌ونقل بین‌المللی است. این محفظه‌های بزرگ و سنگین فلزی، برای مدتی طولانی است که جای خود را در حمل‌ونقل دریایی کالاهای مختلف بازکرده‌اند. البته انتقال کالا از طریق دریا و اقیانوس را نمی‌توان تنها کاربرد کانتینر در نظر گرفت؛ اما به‌جرئت می‌توان گفت که بیشترین استفاده را در این بخش دارد.

 

آشنایی با انواع کانتینر در صنعت حمل‌ونقل کالا

بیشتر کانتینرها به شکل مکعب مستطیل طراحی می‌شوند تا بتوان برای حمل‌ونقل آسان و استفاده بهینه از فضای موجود، روی آن‌ها حساب کرد. البته مدل‌هایی هم وجود دارند که موارد استفاده کمتری دارند و بیشتر برای حمل کالاها و مواد خاص به کار گرفته می‌شوند. انواع محفظه‌های فلزی حمل کالا عبارت‌اند از:

• کانتینر معمولی
• کانتینر یخچالی
• کانتینر حرارتی یا ترمال
• کانتینر تونلی یا دو درب
• کانتینر پهلو باز
• کانتینر تا شونده
• کانتینر مخزن دار یا تانکری
• کانتینر روباز یا بدون سقف
• و…

تمام مواردی که به آن‌ها اشاره شد، در انواع حمل‌ونقل دریایی، زمینی، ریلی و هوایی کاربرد دارند. بااین‌وجود، مدل‌های استاندارد، بیشترین کاربرد و محبوبیت در صنعت حمل‌ونقل کالاها را به خودشان اختصاص داده‌اند. در ادامه، با این محفظه‌های فلزی استاندارد و کاربردشان بیشتر آشنا می‌شوید.

 

آشنایی با کانتینر استاندارد

چشمان خود را ببندید و تصور کنید که می‌خواهید 100 دستگاه تلویزیون، 50 یخچال و 500 صندلی راحتی را از مسیر دریایی از ایران به امارات حمل کنید. شما تمام این کالاها را به‌دقت در یک محفظه بزرگ قرار می‌دهید و زمان خود را صرف اقدامات ایمنی می‌کنید. حالا چشمانتان را بازکنید. چه چیزی از آن جعبه یا محفظه بزرگ به خاطر می‌آورید؟ بگذارید خودمان حدس بزنیم: محکم، جادار و ساخته‌شده از فولاد؛ درست بود؟ بله، شما یک کانتینر استاندارد حمل‌ونقل کالا را در ذهن خود تصور کردید.

کانتینر حمل‌ونقل استاندارد، رایج‌ترین مدل این جعبه‌های بزرگ و مستحکم فلزی است که برای حمل بار استفاده می‌شود. به دلیل استفاده از ورقه‌های فولادی یا آلومینیومی ضخیم و باکیفیت در ساخت، این کالا از دوام بالایی برخوردار است و می‌توانید برای مدتی طولانی از آن استفاده کنید.

ابعاد کانتینر حمل و نقل استاندارد

کانتینرهای 20 فوت و 40 فوت، جزو رایج‌ترین باکس‌های حمل کالا هستند که اغلب در سکوهای باربری شاهد استفاده از آن‌ها هستیم. البته مدل‎‌های30 فوت و 50 فوت آن‌هم تولید می‌شوند که کمتر مورداستفاده قرار می‌گیرند. در ادامه بیشتر راجع به سایزهای 20 و 40 صحبت خواهیم کرد.

 

نگاهی به تاریخچه کانتینر حمل و نقل کالا

مردم چگونه قبل از اختراع تلفن، باهم ارتباط برقرار می‌کردند؟ نامه می‌نوشتند؛ که یک کار دستی بود. دقیقاً برای حمل‌ونقل دریایی و زمینی بار نیز از شیوه‌های دستی استفاده می‌شد.

• مردم کالاها را از یک کارخانه، کارگاه، زمین کشاورزی و… انتخاب می‌کردند؛
• آن‌ها را در یک کشتی بار می‌کردند؛
• سپس کالاها را به یک انبار منتقل می‌کردند.
• درنهایت آن‌ها را با استفاده از کشتی دیگری به مقصد نهایی می‌بردند.

این فرآیند تنها منجر به هماهنگی ضعیف، تأخیرهای گسترده و بهره‌وری پایین می‌شد! همچنین پول، زمان و انرژی زیادی هدر می‌رفت که نهایتاً باعث افزایش قیمت نهایی کالا می‌شد.

در اواخر قرن 18 میلادی بود که پس از آشنایی با کانتینر، مردم و بازرگانان شروع به استفاده از آن برای حمل‌ونقل کالاهای خود کردند. ابتدا این جعبه‌ها برای حمل‌ونقل ریلی و اسبی در انگلستان استفاده شدند. ارتش ایالات‌متحده آمریکا در طول جنگ جهانی دوم نیز از آن‌ها برای نگهداری تجهیزات و صلاح‌های خود استفاده می‌کرد.

 

دلیل محبوبیت کانتینر چیست؟

این محفظه‌های بزرگ فولادی و آلومینیومی دارای چند مشخصه و مزیت مهم هستند که آن‌ها را به گزینه‌ای قابل‌اعتماد و محبوب مبدل کرده است. این ویژگی‌ها به شرح زیر هستند:

1) ساختار مناسب

کانتینر به‌اندازه کافی بزرگ است که بتوان تمام اثاثیه یک آپارتمان 2 خوابِ را در آن حمل کرد. درعین‌حال به‌اندازه کافی کوچک است که در نقاط تنگ در بندرها، کشتی‌ها، خطوط ریلی و… جا شود. مدل‌های آلومینیومی این جعبه‌های بزرگ، قادر به حمل بار بیشتری نیز هستند و اغلب یک کف‌پوش چوبی هم در آن‌ها تعبیه‌شده است.

2) ایمنی بالا

مهم‌ترین ویژگی کانتینر که آن را به انتخابی ایده‌آل برای جابه‌جایی بار مبدل کرده است، ایزوله بودن آن است؛ به این معنی که کاملاً ضد نفوذ هوا و آب هستند. این تجهیزات حمل‌ونقل کمک می‌کنند تا تمام محصولات در سلامت کامل جابه‌جا شوند و طرفین قرارداد دچار زیان مالی نشوند.

3) مقرون به‌صرفه بودن

نه‌تنها حمل بار به‌وسیله کانتینر بسیار آسان است، بلکه ازنظر اقتصادی نیز کاملاً به‌صرفه هستند. برای خرید این کالا با ظرفیت 20 فوت، به‌طور تقریبی باید 2500 دلار (معادل 75 میلیون تومان) هزینه کنید. این نکته هم در نظر داشته باشید که عمر مفید این جعبه‌های فلزی، بین 10 تا 20 سال است.

 

چرا کانتینرها به صورت استاندارد ساخته می شوند؟

اگر شما هم در صنعت زنجیره تأمین و تدارکات فعالیت دارید، حتماً می‌دانید که هرج‌ومرج و عدم قطعیت زیادی در این صنعت وجود دارد. عرضه و تقاضا در این حوزه قابل‌کنترل نیست؛ اما بااین‌حال، نمایش باید ادامه پیدا کند!

فقط تصور کنید که در حال دسته‌بندی، بارگیری و حمل کانتینرها در مدل‌ها و اندازه‌های گوناگون هستید و باید به این فکر کنید که چطور آن‌ها را مرتب و چیدمان کنید؛ احتمالاً این فکر شما را عصبانی و به‌شدت خسته خواهد کرد. بنابراین داشتن یک اندازه و فرم استاندارد، فرآیند را ساده می‌کند. تمام کانتینرهای حمل‌ونقل با استاندارد ISO، دارای مشخصات مشابهی هستند؛ فرقی هم ندارد که در چین، استرالیا یا انگلیس تولیدشده باشند.

 

ابعاد و مشخصات کانتینر حمل و نقل استاندارد

مدل‌های بسیار متنوعی از کانتینر در سراسر دنیا استفاده می‌شود. به همین دلیل ممکن است در مواجهه با انواع مختلف آن، کاملاً سردرگم شوید. در ادامه به بررسی دو مدل استاندارد از این جعبه‌های بزرگ فلزی می‌پردازیم که بیشترین کاربرد و متقاضی را از سراسر دنیا دارند.

1) آشنایی با کانتینر 20 فوت

مدل 20 فوتی را می‌توان مناسب‌ترین محفظه جابه‌جایی محموله‌های خشک در سراسر دنیا معرفی کرد. این مدل با عنوان Twenty-foot Equivalent Unit یا به‌اختصار (TEU) نیز شناخته می‌شود که یک استاندارد و واحد شمارش کانتینر است. بر اساس استانداردهای بین‌المللی ISO، این کانتینر باید ظرفیت حمل 11 پالت اروپایی به ابعاد 0.8*1.2 متر و 10 پالت استاندارد آمریکای شمالی به ابعاد 1.219*1.016 متر را در یک طبقه داشته باشد.

این مدل کانتینر را در دنیا با نام‌هایی همچون «کانتینر خشک» (Dry Container) و «جعبه‌ کانکسی» (Conex Box) هم می‌شناسند. این جعبه‌های کانکسی 20 فوتی، دارای توان حمل بار معادل با 25000 کیلوگرم و ظرفیتی برابر با 33.2 مترمکعب هستند.

کانتینر مخزن دار 20 فوت

زمانی که نیاز به حمل‌ونقل مایعات خطرناک (نفت، بنزین و…) یا غیر خطرناک (شیر، آبمیوه و…) باشد، این نوع محفظه کاربرد دارد. یک تانکر درون این محفظه قرار می‌گیرد و در برابر ضربه یا فشارهای احتمالی، محافظت می‌شود. قاب این کانتینر دارای 6 متر طول، 2.4 متر عرض و بین 2.4 تا 2.5 متر ارتفاع است. اندازه این محفظه‌ها متفاوت است؛ اما می‌توانند بین 21000 لیتر تا 40000 لیتر مایع را درون خود جای دهند.

2) آشنایی با کانتینر 40 فوت

این مدل همان‌طور که از نام آن‌هم پیداست، یک کانتینر حمل‌ونقل با ظرفیتی معادل دو برابر مدل‌های 20 فوتی است. این مدل با نام Forty-foot Equivalent Unit یا به‌اختصار (FEU) نیز شناخته می‌شود که همانند TEU، یک واحد شمارش کانتینر در سطح بین‌المللی به شمار می‌رود. این محفظه می‌تواند 23 یا 24 پالت استاندارد اروپایی و 20 یا 21 پالت استاندارد را در یک طبقه حمل کند.

این کانتینر مزایای آشکاری نسبت به مدل‌های 20 فوتی دارد. اولاً، حجم آن دور برابر است و همواره فضای ذخیره‌سازی بیشتری دارد. همچنین زمانی که بخواهید از این جعبه‌های بزرگ در حمل‌ونقل ریلی استفاده کنید، مدل‌های 40 فوتی سریع‌تر هستند؛ زیرا مدل‌های 20 فوتی را باید جفت کنید که امکان جابه‌جایی آن‌ها روی ریل وجود داشته باشد.

اما مهم‌تر از همه، قیمت یک کانتینر 20 فوتی تقریباً 75% قیمت مدل‌های 40 فوتی است؛ اما می‌دانیم که اندازه آن نصف است! پس جعبه‌های کانکسی 40 فوتی بسیار مقرون به‌صرفه‌تر هستند. این جعبه‌های حمل بار 40 فوتی، دارای توان حمل بار معادل با 27600 کیلوگرم و ظرفیتی برابر با 67.7 مترمکعب هستند.

کانتینر ارتفاع بلند 40 فوت

ارتفاع بلند (High Cube) یکی از زیرمجموعه‌های جعبه‌های حمل بار 40 فوت است که مصارف عمومی دارد و ارتفاع آن‌ها حدود 1 متر بلندتر از مدل‌های معمولی است. اگر به دنبال ارتفاع بیشتری برای تعداد پالت‌های استاندارد هستید، این گزینه ایده‌آل است. این محصول از فولاد ضدزنگ تولیدشده و از محموله شما در برابر آب‌وهوای بد محافظت می‌کند.

 

مزایا و معایب حمل کالا توسط کانتینر

با توجه به این نکته که امروزه از کانتینرها به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزار حمل‌ونقل کالا یاد می‌شود، لازم است بدانیم که نقاط قوت و ضعف این ابزار چیست تا بیشترین بهره را از آن ببریم. در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم.

نقاط قوت

1) انعطاف پذیری بالا

این محفظه‌های فولادی و آلومینیومی، امکان حمل و جابه‌جایی طیف وسیعی از کالاها را فراهم می‌کنند. از انواع کالاهای خشک گرفته تا مواد غذایی، مواد پالایشی، دارو، خودرو و حتی زغال‌سنگ نیز با استفاده از کانتینر جابه‌جا می‌شوند.

2) استاندارد جهانی ISO

اگر بخواهیم بعضی از استانداردترین شیوه‌های حمل کالا در دنیا را نام ببریم، قطعاً حمل‌ونقلی دریایی و حتی ریلی به‌وسیله کانتینر، جایگاه قابل‌توجهی دارند. همان‌طور که اشاره شد، جنس، ابعاد، ظرفیت و ویژگی‌های این مخازن، توسط سازمان ISO کنترل می‌شود. از طرفی هرکدام از این جعبه‌های فولادی، دارای بارکد منحصربه‌فرد هستند تا پیدا کردن آن‌ها نیز کار ساده‌ای باشد.

3) امنیت بالا

پس از پایان عملیات بارگیری، درب کانتینر قفل و مهروموم می‌شود. تنها در زمان تحویل کالا به مشتری و در گمرک است که امکان باز شدن درب آن وجود دارد. ازاین‌رو، امکان سرقت و تلفات کالا کمتر می‌شود.

4) جابه‌جایی آسان

مدل‌های استاندارد این جعبه‌های فلزی بزرگ، به‌سادگی و با استفاده از تریلی و جرثقیل قابل‌حمل هستند. شما می‌توانید بعد از تحویل گرفتن از گمرک، آن را به هر محلی منتقل کنید.

5) سرعت بالا

وجود کانتینر در سیستم حمل‌ونقل دریایی و استفاده از این محفظه‌های استاندارد، باعث افزایش سرعت حمل‌ونقل شده است. در حال حاضر، زمان ارسال و دریافت کالا از این طریق به حداقل رسیده است.

6) هزینه پایین

یکی از دلایلی که باعث محبوبیت فراوان استفاده از کانتینر در سیستم حمل‌ونقل کالاها شده است، هزینه پایین استفاده از آن است. شرکت‌ها و بیزینس‌های بزرگ و کوچک توانسته‌اند با استفاده از این ابزار، هزینه عملیات ارسال کالا را کاهش دهند و محصولات خود را با قیمت مناسب‌تری عرضه کنند.

نقاط ضعف

1) استفاده در تجارت غیرقانونی

استفاده از این جعبه‌ها برای جابه‌جایی مواد مخدر، صلاح و حتی قاچاق انسان، یکی از مشکلاتی است که هنوز در سراسر دنیا وجود دارد.

2) خسارات جانبی

هرسال بیشتر از 2000 کانتینر در دریاها و اقیانوس‌ها غرق می‌شوند. البته این مشکل به خاطر حمل‌ونقل دریایی است و نمی‌توان فقط این محفظه‌های فلزی را سرزنش کرد.

3) مشکلات روتین

بیشتر کانتینرها برای جابه‌جایی کالای خشک تعبیه‌شده‌اند و فاقد تجهیزات سرمایشی، گرمایشی و سیستم تهویه هوا هستند. همین موضوع باعث می‌شود که حتی برخی کالاهای خشک نیز به دلیل افزایش حرارت یا سرمای درون کابین، دچار آسیب شوند.

 

مهم ترین تفاوت های کانتینر و کانکس

حالا که می‌دانیم کانتینر چیست و با ویژگی‌ها و کاربردهای مختلف آن آشنا شدیم، به‌سادگی می‌توانیم تفاوت‌های آن با کانکس را متوجه شویم. برای شفافیت بیشتر این موضوع، در ادامه به مهم‌ترین تفاوت‌های این دو اشاره می‌کنیم.

همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد کانکس و انواع آن، می‌توانید مقاله‌ای با عنوان «کانکس چیست؟ صفر تا صد آشنایی با کانکس» را در وبلاگ فیدار مطالعه کنید.

مهم‌ترین تفاوت: کانکس برای اقامت انسان تولید می‌شود و تمام المان‌های داخلی و خارجی آن در این راستا هستند. در عوض کانتینر برای جابه‌جایی بار ساخته‌شده و از فاقد عناصر زیبایی‌شناسی یا تجهیزات راحتی است.

• کانکس دارای درب ورودی، پنجره و نمای بیرونی زیبا است تا مناسب اقامت کوتاه یا طولانی‌مدت انسان‌ها باشد. از سوی دیگر، کانتینر دارای بدنه یکپارچه و بدون پنجره است تا برای جابه‌جایی کالاها و محافظت از آن‌ها ایده‌آل باشد.

• کانکس دارای مدل‌های بسیار متنوعی است که ازنظر ابعاد، تجهیزات داخلی، جنس بدنه، شیوه طراحی و… متفاوت هستند. این موضوع در مورد کانتینرها صدق نمی‌کند و بیشتر شاهد استفاده از دو مدل 20 فوت و 40 فوت برای حمل‌ونقل بار هستیم. همچنین این جعبه‌های حمل بار، تنها از دو آلیاژ اصلی آلومینیوم و فولاد ساخته می‌شوند.

 

جمع‌بندی

در این مطلب تلاش کردیم تا شما را با مهم‌ترین انواع کانتینر و کاربردهای رایج آن‌ها آشنا کنیم. این محفظه‌های بزرگ فولادی و آلومینیومی، به اجزای جدایی‌ناپذیر ناوگان حمل‌ونقل دریایی، هوایی، ریلی و زمینی کالا تبدیل‌شده است. ایمنی مطلوب، کیفیت مناسب جابه‌جایی بار، سرعت بالا و هزینه‌های پایین از مهم‌ترین ویژگی‌های این باکس‌های حمل بار هستند.

حالا بعد از آشنایی با کانتینر و اطلاع از تمام نقاط قوت و ضعف این جعبه‌های کاربردی، بهتر می‌توانید مدل مناسب برای کسب‌وکار و نیاز خود را انتخاب و خریداری کنید. البته کاملاً مشخص است که دو مدل 20 و 40 فوتی، بیشترین کارایی را در صنعت حمل‌ونقل کالا دارند. این دو مدل توسط سازمان استاندارد بین‌المللی (ISO) تأییدشده‌اند و در تمام کشورهای دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند.